Evaluatie methode in training kiezen met het Kirkpatrick Model

Het Kirkpatrick model helpt je bij de keuze van de evaluatie methode in je training ontwerp. Dit evaluatiemodel onderscheidt 4 evaluatieniveaus.

Wat is het model van Kirkpatrick?

Het door Donald Kirkpatrick ontwikkelde evaluatiemodel voor trainingen is gebaseerd op niveaus waarop je de trainingsresultaten kunt evalueren.
Niveau 1 in het model, het reactie niveau, evalueert de mate waarin deelnemers tevreden zijn over de training. Niveau 2, het leerniveau, richt zich op de mate waarin deelnemers de benodigde kennis, vaardigheden en attitude hebben aangeleerd.
Het derde niveau in het model, het gedrag niveau, evalueert de mate waarin de deelnemers het geleerde tijdens de training toepassen in hun werksituatie. Het gaat hierbij om de transfer van training naar praktijk. Niveau 4, het organisatieniveau of resultaat niveau, is onderzoekt de mate waarin de training heeft bijgedragen aan het realiseren van de organisatiedoelstellingen.

Kirkpatrick model en de keuze van evaluatiemethode

Elk Kirkpatrick niveau van evalueren vraagt om andere methoden.
Voordat je een evaluatie methode kunt kiezen voor je training ontwerp, moet je antwoord geven op de vraag: Wat wil je evalueren?
Het evaluatiemodel van Kirkpatrick voor training helpt je bij het beantwoorden van deze vraag. Ben je vooral geïnteresseerd in de beleving van de deelnemers? Dan kies je een methode die past bij het reactie niveau. Wil je evalueren of de deelnemers de kennis of vaardigheden voldoende beheersen, dan kies je een evaluatie methode op niveau 2 van het evaluatiemodel.
Met een  op het gedrag niveau van het Kirkpatrick evaluatiemodel wil je weten in hoeverre de deelnemers de kennis of vaardigheden inzetten in hun werksituatie. Bij het onderzoeken van de resultaten op het organisatie niveau spelen veel meer factoren dan alleen training een rol. Daardoor is evalueren van de trainingsresultaten op dit Kirkpatrick niveau gecompliceerd.

Evaluatiemethoden op reactieniveau in Kirkpatrick model
In veel trainingen wordt op het reactie niveau geëvalueerd. Dit kan kort of lang, creatief of gestructureerd, een standaard rondje of een methode met beweging, mondeling, schriftelijk of online. Vraag je bij het ontwikkelen van je training af of dit het enige evaluatieniveau is waarop je wilt evalueren.
Voorbeelden van evaluatie methoden op het reactieniveau zijn:

• een mondelinge evaluatieronde
• het symbool visualiseren, tekenen, of kleien
• de rijenmethode
• een gestructureerde vragenlijst
• een gedicht schrijven
• het stellingenspel

Evaluatiemethoden op het leerniveau van Kirkpatrick
Veel trainingen hebben wel tot doel dat deelnemers hun kennis of vaardigheden vergroten, maar slechts weinig trainingen evalueren dit ook. Evalueren op het leerniveau gebeurt doorgaans in langere trainingstrajecten, veelal trainingen die leiden tot een certificering bij een beroepsvereniging of andere erkenning. De deelnemer kan dan slagen of zakken als hij de kennis en vaardigheden al dan niet voldoende beheerst.
Op scholen wordt het leerniveau binnen het Kirkpatrick model voortdurend geëvalueerd, c.q. getoetst. In deze opleidingscontext zijn dan ook veel evaluatie methoden op het leerniveau ontwikkeld, zoals

• kennistoets
• werkstuk
• bekwaamheidsproef
• opdracht uitvoeren
• reflectieverslag
• assessment

Post-HBO Opleiding Trainen met Ziel en Zakelijkheid

Word Vaardigheidstrainer en Trainer Persoonlijke Ontwikkeling

NOBTRA erkende opleiding waarin je leert trainen op de bovenstroom en onderstroom, en je persoonlijke impact als trainer vergroot.
Leer het trainersvak!

Bekijk de Trainer Opleiding

Evaluatiemethoden op gedragsniveau in Kirkpatrick model
De meeste trainingstrajecten zijn gericht op het realiseren van daadwerkelijke gedragsverandering in de werksituatie. Deze gedragsverandering wordt echter door een complex geheel aan factoren beïnvloed. Hierdoor is het meestal lastig om alleen het effect van de training op het gedragsniveau te bepalen.
Bruikbare evaluatie methoden op gedragsniveau zijn:

• praktijkexamen
• zelfbeoordeling met behulp van een competentieprofiel
• beoordeling door de leidinggevende
• 360 graden feedback
• praktijkobservatie
• outtake

Evaluatiemethoden op het Kirkpatrick resultaatniveau
De effecten van een trainingstraject op het realiseren van de organisatiedoelstellingen zijn nog moeilijker meetbaar dan de effecten op het gedragsniveau.
Het gaat dan om het vaststellen van veranderingen in de organisatie op het gebied van:

• verbeterde onderlinge samenwerking
• verminderd ziekteverzuim
• verhoogde klanttevredenheid
• grotere omzet
• verhoogde productiviteit
• verbeterde dienstverlening
• minder verloop van personeel

Ontwikkelingspunt voor jou als trainer

Wat is jouw favoriete evaluatiemethode? Waarom? Kies in je volgende training ontwerp eens een andere methode. Op basis waarvan kies je?

Meer leren?
Wil je leren hoe je effectieve trainingsprogramma’s op de bovenstroom en onderstroom ontwikkelt en hoe je deze op passende wijze evalueert? Dan kun je bij Blankestijn & Partners terecht in:

• Post-HBO Trainer Opleiding: Trainen met Ziel en Zakelijkheid
• Post-HBO Opleiding Trainer-Coach met Ziel en Zakelijkheid

Kom kennismaken met onze visie en werkwijze in de gratis introductie workshop Trainen met het Stermodel.

Meer tools voor trainers, coaches en teamcoaches

• Toolbox voor trainers, coaches en teamcoaches
• Overzicht Training Ontwikkelen
• Overzicht Werkvormen Training
• Overzicht Groepsdynamica

Meld je aan voor onze nieuwsbrief en blijf op de hoogte van de nieuwste blogs, tips en e-learnings voor coaches, trainers en teamcoaches.

Deze e-learning wordt uitgebreider behandeld in het inspirerende boek Trainen met Hart en Ziel, Ontwikkelen van effectieve trainingsprogramma’s voor communicatie- en managementtrainers, van Silvia Blankestijn.
Het boek geeft een gedegen en praktijkgericht inzicht in de aspecten die van belang zijn bij het ontwikkelen van effectieve trainingsprogramma’s. De verschillende thema’s worden geïllustreerd met herkenbare praktijkvoorbeelden.