Ontwerp Training Persoonlijk Leiderschap & Covey 4: Win-Win op Boven- en Onderstroom

Dit voorbeeld ontwerp voor een training Persoonlijk Leiderschap & Covey 4: win-win communicatie is gebaseerd op eigenschap 4 van Covey’s 7 eigenschappen voor effectief leiderschap. Deze training richt zich op de bovenstroom en onderstroom van win-win communicatie.
Je kunt dit trainingsontwerp inzetten op thema’s als: omgaan met verschillende standpunten en belangen, conflicthantering, vergaderen, samenwerken en teamontwikkeling.
Het trainingsontwerp geeft je inzicht in wat trainen op de bovenstroom en onderstroom inhoudt, en de impact die je hiermee als trainer hebt.

Trainen op de bovenstroom en onderstroom van Covey eigenschap 4: Win-Win communicatie

Hoe ga je om met tegenstrijdige belangen? Ga je voor je eigen belang, of geef je voor de lieve vrede de ander ‘zijn zin’? De 4^e eigenschap van Stephen Covey is niet gericht op winnen of verliezen, maar op win-win communicatie. Dit vraagt dat je niet gericht bent op de belangen van jezelf óf van de ander, maar op allebei.
Dit is waar de bovenstroom in Covey eigenschap 4 over gaat: Gedrag inzetten waarin je vraagt naar de belangen van de ander, en open bent over je eigen belangen. Gemakkelijker gezegd dan gedaan; daarom komen je deelnemers naar deze training om hierin vaardiger te worden en win-win gedrag in te leren zetten. De bovenstroom van je trainingsprogramma.
Stephen Covey noemt deze eigenschap niet voor niets ‘Denken in win-win’. We dragen allemaal zo onze eigen overtuigingen mee die ons win-win of win-lose gedrag beïnvloeden. Zo kun je er bijvoorbeeld van overtuigd zijn ‘dat de ander toch niet geïnteresseerd is in jouw belangen’, ‘dat je altijd goed voor jezelf moet zorgen’, ‘dat als de sfeer maar goed blijft, het vanzelf wel goed komt’…
Daarom gaan we in dit trainingsontwerp op de onderstroom aan de slag met het mentale niveau van het Stermodel van de zes ontwikkelingsniveaus.

Doel van de training Persoonlijk Leiderschap & Covey 4: Win-Win Communicatie

Het thema van deze training is gebaseerd op de 7 eigenschappen van Covey, en met name op eigenschap 4: Denk in termen van winnen/winnen. De 5 vuistregels van de Harvardmethode zijn hierbij heel behulpzaam.

• De deelnemers overbruggen verschillen in standpunten door aandacht te hebben voor de eigen belangen en de belangen van de ander(en).
• Dit is een trainingsdoel op de bovenstroom: zichtbaar gedrag in de praktijk en het effect van dit gedrag op anderen.
• De deelnemers onderzoeken hun belemmerende overtuigingen in het omgaan met verschillende standpunten, en formuleren een helpende overtuiging die hen ondersteunt in het win-win denken en handelen.
• Dit is een trainingsdoel op de onderstroom: mentale overtuigingen op de onderstroom beïnvloeden het zichtbare gedrag op de bovenstroom.

Post-HBO Opleiding Trainen met Ziel en Zakelijkheid

Word Vaardigheidstrainer en Trainer Persoonlijke Ontwikkeling

NOBTRA erkende opleiding waarin je leert trainen op de bovenstroom en onderstroom, en je persoonlijke impact als trainer vergroot.
Leer het trainersvak!

Bekijk de Trainer Opleiding

Opbouw training Persoonlijk Leiderschap & Covey 4: Win-Win Communicatie

Je kunt deze training, gebaseerd op eigenschap 4 van Covey: ‘Denk in termen van win-win’, bijvoorbeeld opbouwen met de volgende werkvormen:

• Voorbereidingsopdracht met Test communicatiestijlen en artikel over communicatiestijlen.
• Starten met de activist in de leercirkel van Kolb met de werkvorm Stoelenconflict.
• Onderwijsleergesprek over win-win communicatie.
• Inoefenen van een belangrijke deelvaardigheid met de werkvorm Belangen versus standpunten.
• Presentatie over de invloed van mentale overtuigingen aan de hand van de RET-methodiek.
• De deelnemers onderzoeken een eigen overtuiging die het inzetten van win-win communicatie belemmert met de werkvorm Eigen RET-ABC maken.
• De deelnemer gaan op zoek naar een overtuiging die hen helpt om win-win communicatie in te zetten in hun (werk)praktijk met de werkvorm Het RET uitdaagparcours.
• Het rollenspel Geldspel leent zich heel goed voor het toepassen van de deelvaardigheid én de helpende overtuiging in een overleg waar verschillende belangen spelen.
• Sluit af met een persoonlijke Actieplanning.

Hieronder licht ik het training ontwerp en de verschillende werkvormen nader toe.

Werkvorm 1: Test communicatiestijlen
Je kunt de test communicatiestijlen als voorbereiding aan de training laten invullen. Win-win communicatie (open onderhandelen) is één van de communicatiestijlen. Als toelichting kun je de deelnemers een artikel over de communicatiestijlen laten lezen.
Op deze manier zet je de deelnemers al voor de training aan het leren over hun manier van communiceren. De test en het artikel over communicatiestijlen zijn onderdeel van de toolbox Communiceren met Ziel en Zakelijkheid, die hoort bij het boek Communiceren met Ziel en Zakelijkheid van Silvia Blankestijn.

Figuur: De leercyclus van Kolb

Werkvorm 2: Het Stoelenconflict
Met de werkvorm Stoelenconflict start je je training met de activist in de leercirkel van Kolb. Door te werken met time-outs laat je de deelnemers reflecteren op hun communicatiestijl, c.q. conflictstijl.
Omdat je in dit trainingsprogramma over persoonlijk leiderschap aan de slag gaat met de bovenstroom en het mentale niveau in de onderstroom van win-win communicatie, Covey eigenschap 4, richt je de reflectievragen op het communicatiegedrag en het effect hiervan op de samenwerking (bovenstroom), en op de mentale overtuigingen (onderstroom) die de wijze van communiceren beïnvloeden (observeerder in de leercyclus van Kolb).
Neem in de nabespreking van deze oefening ook de inzichten uit de voorbereidingsopdracht over communicatiestijlen mee. De werkvorm Stoelenconflict staat beschreven op de toolbox Werkvormen Teamcoaching van onze Kennisbank.

Werkvorm 3: Onderwijsleergesprek over win-win communicatie
De inzichten uit de werkvorm Stoelenconflict en de voorbereidingsopdracht over communicatiestijlen, kun je heel goed meenemen in een onderwijsleergesprek over win-win communicatie. Met deze interactieve manier van theorie overdragen zijn de deelnemers extra betrokken en kunnen ze hun ervaringen plaatsen binnen de theorie (theoreticus in de leercyclus van Kolb).
Je richt de theorie hier op de bovenstroom; het gedrag van win-win communicatie en het effect hiervan op de samenwerking. De theorie over de onderstroom komt later, anders wordt het teveel tegelijk.
De werkvorm Onderwijsleergesprek staat uitgebreid beschreven op de toolbox Werkvormen Training van onze Kennisbank.

Werkvorm 4: Belangen versus standpunten
De volgende stap in de leercyclus van Kolb is de pragmaticus. Hierbij gaat het op de bovenstroom om het inoefenen van een deelvaardigheid. Binnen de Harvard methode voor open onderhanden (een bruikbaar theoretisch kader voor win-win communicatie) is het aan te raden om je in deze context te richten op vuistregel 2 van de Harvard methode: Richt je op belangen, niet op standpunten.
De werkvorm Belangen versus standpunten past goed in dit programma. In deze werkvorm leer je de deelnemers stap voor stap hoe ze standpunten kunnen ‘pellen’ naar belangen. En hoe ze daarbij aandacht kunnen hebben voor de belangen onder hun eigen standpunten en voor de onderliggende belangen in het standpunt van de gesprekspartner(s).
Je vindt een uitgebreide beschrijving van de werkvorm Belangen versus standpunten op de toolbox Werkvormen Training op onze Kennisbank.

Werkvorm 5: Presentatie over RET
Nu je de deelnemers een hulpbron op de bovenstroom hebt gegeven voor win-win communicatie volgens Covey, namelijk de vaardigheid om standpunten te ‘pellen’ naar belangen, schakel je weer even terug naar de theoreticus in de leercyclus van Kolb.
Je geeft dan een vervolg aan de inzichten op de onderstroom van het stoelenconflict, namelijk de mentale overtuigingen die hun win-win communicatie beïnvloeden.
De RET: Rationele EffectiviteitsTraining is hierbij een bruikbaar theoretisch kader.
Op de toolbox Werkvormen Training op onze Kennisbank vind je 8 tips voor de Werkvorm Presentatie.

Werkvorm 6: Eigen RET-ABC maken
Laat de deelnemers een eigen RET-ABC invullen voor een situatie waarin ze de communicatiestijl open onderhandelen, oftewel win-win communicatie, hadden willen inzetten. Je kunt ook de ervaring in het stoelenconflict als ingang voor het RET-ABC nemen.
De kracht van het stoelenconflict is dat het vers in hun geheugen is en dat je ze daar al hebt laten reflecteren op hun overtuigingen. Met de keuze van een praktijksituatie is het voor deelnemers soms gemakkelijker om mee te gaan in de oefening, omdat de toepassing dan herkenbaarder is.
Een beschrijving van de werkvorm Eigen RET-ABC maken vind je op de toolbox Werkvormen Training op onze Kennisbank.

Werkvorm 7: Het RET uitdaagparcours
Je kunt het RET-ABC ook gebruiken om in dezelfde situatie (A = Activating Event) ander gewenst gedrag in te zetten (C2 = gewenste Consequence, in dit geval win-win communicatie). De werkvorm Het RET uitdaagparcours is een actieve werkvorm om de irrationele gedachte over het inzetten van win-win communicatie (B1 = belemmerende gedachte) uit te dagen en op zoek te gaan naar een rationele gedachte (B2 = helpende gedachte om win-win communicatie in te zetten).
Een beschrijving van de werkvorm Het RET uitdaagparcours vind je op de toolbox Werkvormen Training op de Kennisbank.

Werkvorm 8: Geldspel
Het Geldspel is een semigestructureerd rollenspel waarin de deelnemers in een fictieve overlegsituatie oefenen met het pellen van standpunten naar belangen. Hiervoor hebben ze inmiddels 2 hulpbronnen: de vaardigheid om standpunten te pellen naar belangen, en een helpende gedachte om dit ook daadwerkelijk te doen.
Zorg dat de deelnemers tijdens het rollenspel herinnert worden aan hun helpende gedachte. Je kunt de deelnemers bijvoorbeeld vragen om hun helpende overtuiging op een A4 te schrijven en deze A4 tijdens de vergadering voor zich op tafel te leggen, om buiten een symbool te laten zoeken dat hen herinnert aan hun helpende overtuiging, of iemand achter hen te zetten, die zo nu en dan de helpende overtuiging influistert.
De time-outs van het rollenspel richt je dan op de bovenstroom van de win-win communicatie. Bewaak hierbij de feedback-regels, gebruik de 10 tips voor leerzame rollenspelen en houd de structuur van een rollenspel goed voor ogen. Deze staan op de toolbox Trainingsmethodieken van onze Kennisbank.
De werkvorm Geldspel vind je op de toolbox Werkvormen Training op onze Kennisbank.

Werkvorm 9: Actieplanning
Sluit de training Persoonlijk Leiderschap & Covey 4: Win-Win af met een actieplanning. Hierin oogsten de deelnemers de leeropbrengst uit de training en maken ze voornemens wat ze de komende tijd concreet gaan doen met wat ze geleerd hebben in de training.

Bekijk ook de trainingsontwerpen voor andere Covey eigenschappen: Ontwerp Training Proactief Persoonlijk Leiderschap Covey (Covey eigenschap 1) en Ontwerp Training Empathische Persoonlijk Leiderschap (Covey eigenschap 5).

Op de toolbox Communiceren met Ziel en Zakelijkheid op onze Kennisbank vind je heel veel opdrachten over win-win communicatie die je in je training kunt gebruiken. De bijbehorende theorie lees je in het boek Communiceren met Ziel en Zakelijkheid van Silvia Blankestijn.

Ontwikkelingspunt voor jou als trainer

Benoem een eigen belemmerende overtuiging voor het inzetten van de Covey eigenschap 4: denken en communiceren in win-win. Wat is voor jou een helpende overtuiging?

Benieuwd hoe je deze werkvorm kunt inzetten binnen een training ontwerp op de bovenstroom en onderstroom? Kijk dan op de sectie Training Ontwikkelen op onze Kennisbank.

Meer leren?
Wil je leren hoe je een training ontwikkelt en begeleidt op de bovenstroom en onderstroom van win-win communicatie, onderhandelen, conflicthantering of overleggen? Dan kun je bij Blankestijn & Partners terecht in de opleiding

• Post-HBO Trainer Opleiding: Trainen met Ziel en Zakelijkheid
• Post-HBO Opleiding Systemisch Teamcoach en Teamtrainer
• Post-HBO Opleiding Trainer-Coach met Ziel en Zakelijkheid 

Kom kennismaken met onze visie en werkwijze in de gratis introductie workshop Trainen met het Stermodel.

Meer tools voor trainers, coaches en teamcoaches

• e-Learning voor trainers, coaches en teamcoaches
• Overzicht Training Ontwerpen
• Overzicht Werkvormen Training
• Overzicht Groepsdynamica

Meld je aan voor onze nieuwsbrief en blijf op de hoogte van de nieuwste blogs, tips en e-learnings voor coaches, trainers en teamcoaches.